Rzeczy, które robimy chętnie i z własnej woli, zwykle wychodzą nam najlepiej. Ich wykonywanie sprawia nam przyjemność i kosztuje mniej wysiłku. Podobnie jest z uczeniem się. Traktując naukę jako czynność nie sprawiająca problemów, ale dającą przyjemność, pozwalającą poszerzać wiedzę o świecie i rządzących nim zasadach, wzbogacamy siebie i zdobywamy możliwości zarządzania otoczeniem. Już Albert Einstein twierdził, że nauka powinna być prowadzona w taki sposób, aby uczący się uważali ją za cenny dar, a nie ciężki obowiązek. W dzisiejszych czasach ciągły rozwój i zdobywanie nowych umiejętności jest niezwykle potrzebne. Sposób w jaki się uczymy można dostosować do posiadanych zasobów i własnych preferencji. Warto zainspirować się już odkrytymi zasadami i formami efektywnego uczenia się. Na co więc zwracać uwagę, żeby jak najwięcej się nauczyć i równocześnie, żeby nie było to ciężkim obowiązkiem dla uczącego się.

1. Zaplanuj naukę. Dobry plan to podstawa uzyskania oczekiwanego rezultatu uczenia się. Niekiedy ważniejsze od tego, jak się uczyć, jest: kiedy się uczyć. By zorganizować sobie naukę przed ważnym sprawdzianem, egzaminem trzeba oszacować ile czasu potrzebuję żeby się nauczyć. Dobrze jest skorzystać z kalendarza i zaznaczyć w nim, czego i w jakich godzinach będę się uczyć danego dnia. Wybierz tę porę dnia, którą najbardziej preferujesz. Planowanie nie polega na eliminacji spotkań z przyjaciółmi, ale na znalezieniu na nie czasu. Wyznacz sobie nagrodę za punktualne rozpoczynanie i zakończenie pracy, np. będę miał czas na słuchanie muzyki, obejrzenie filmu, spotkanie z przyjaciółmi.

2. Zorganizuj przestrzeń do nauki. Wywietrz pokój, nawilż powietrze, zadbaj o właściwą temperaturę, dobre oświetlenie. Ważne jest wygodne krzesło o odpowiedniej wysokości, właściwa wysokość biurka, na którym rozłożysz potrzebne materiały. Warto mieć porządek w miejscu nauki i tylko niezbędne przybory na biurku. Jeśli podczas nauki korzystasz z komputera, to postaraj się skupić tylko na jednej czynności, koniecznie wyłącz komunikatory, portale społecznościowe oraz inne strony nie związane z nauką. Zadbaj o ciszę - można uczyć się przy muzyce (najlepsza jest muzyka barokowa). Wycisz telefon. Trzymaj się ustalonego planu.

3. Ucz się od ogółu do szczegółu. Rozpoczynając naukę przejrzyj cały materiał, który masz opanować w celu rozeznania się w temacie. Zwróć uwagę na tytuły, hasła zapisane pogrubioną czcionką oraz pytania znajdujące się na końcu rozdziału. Jeśli materiału jest dużo, podziel go na mniejsze części, najlepiej pod względem treści, a nie liczby stron. Stosuj zasadę kontrastu, ucz się różnych przedmiotów po sobie, przedzielaj przedmioty ścisłe humanistycznymi lub odwrotnie. Nie ucz się razem podobnych przedmiotów, np. języka niemieckiego i angielskiego. Podobne treści mogą zakłócać proces zapamiętywania. Zadania pisemne odrabiaj na zmianę z niepisemnymi. Zaczynaj naukę od najtrudniejszego lub nowego dla Ciebie materiału, żeby "najgorsze" było za Tobą i żeby w miarę powiększającego się zmęczenia było Ci łatwiej.

4. Postaraj się czytać treść materiału ze zrozumieniem najważniejszych kwestii. Nie ucz się tego, czego nie rozumiesz, to kompletna strata czasu, zapomnisz i szybko się zniechęcisz. Lepiej poproś o pomoc rodziców, kolegę lub nauczyciela. Staraj się zainteresować materiałem, którego masz się nauczyć. Znajdź cel. Po co się uczysz? Jak to wykorzystasz? Odpowiedź na te pytania bardzo poprawia naukę, zrozumienie treści i zapamiętywanie. Jeśli czegoś nie rozumiesz, zrób sobie krótką przerwę i po relaksie wróć do tematu. Przeczytaj uważnie jeszcze raz i spróbuj zrozumieć lub poproś kogoś o dodatkowe wyjaśnienie.

5. Podczas nauki rób regularne przerwy. Nasz mózg potrzebuje odpoczynku i uporządkowania zebranych informacji (proces ten nazywamy inkubacją). Ponadto zadziała tu efekt pierwszeństwa i efekt świeżości tzn. że najlepiej pamiętamy informacje, z którymi zapoznaliśmy się na początku i na końcu sesji nauki. Robiąc przerwy, zwiększamy ilość sesji i tym samym poprawiamy pamięć. Przerwy są istotne też z innego powodu. Jeśli chwilę odpoczniesz, szybciej skoncentrujesz się na następnym zadaniu. Optymalna długość sesji to około 25-30 minut, po których potrzebujemy 5-10 minut przerwy.Co robić podczas przerwy:
        - zaczerpnij świeżego powietrza,
        - wykonaj kilka ćwiczeń fizycznych,
        - wykonaj parę ćwiczeń oddechowych,
        - pośmiej się (śmiech dotlenia mózg, relaksuje i rozluźnia spięte mięśnie),
        - posłuchaj relaksującej muzyki lub takiej, która doda energii,
        - zadzwoń do kolegi, koleżanki i chwilę porozmawiaj,
        - przenieś notatki w inne miejsce (mózg lubi zmiany),
        - zjedz coś pysznego.

6. Powtarzaj, by nie zapomnieć. Dzięki powtarzaniu nauka za każdym razem wymaga coraz krótszego czasu i coraz mniejszego wysiłku. Kończąc sesję uczenia się spróbuj w myślach lub głośno, przypomnieć sobie główne zagadnienia. Pomocne jest powtarzanie z drugą osobą. Tego samego dnia przejrzyj jeszcze raz notatki lub rozdział w podręczniku. Jeśli masz więcej czasu - powtarzaj często w kolejne dni, co pozwoli na utrwalenie materiału. Najlepiej powtórz już następnego dnia. Zaraz po nauczeniu zapominamy najwięcej informacji, później każdy kolejny tydzień lub miesiąc przynosi coraz mniejsze ubytki wiedzy. Myśl pozytywnie o sobie i nauce. W dobrym nastroju lepiej zapamiętujesz. Za systematyczną pracę, swoje osiągnięcia daj sobie nagrodę (pochwalenie się sukcesem przed rodzicami, spotkanie z przyjaciółmi, obejrzenie ciekawego filmu itp.).

7. Ucząc się wykorzystuj wszystkie zmysły. Efekty uczenia się, są zdecydowanie lepsze, gdy wykorzystujemy aktywność całego mózgu i nie obciążamy tylko jedną półkulę. Obie półkule powinny pracować równocześnie. Optymalne zapamiętywanie i odtworzenie informacji nastąpi wówczas, gdy informacje będą podawane w taki sposób, że trafią zarówno do prawej, jak i lewej półkuli mózgu. Dlatego przydatne jest dostosowanie sposobu uczenia się do indywidualnego stylu przyswajania wiedzy. W zależności od preferowanej sensoryczności, wyróżniamy cztery główne style uczenia się:
        - wzrokowy,
        - słuchowy,
        - dotykowy,
        - kinestetyczny.

Najlepsze rezultaty są wtedy, gdy wykorzystujemy zmysł dominujący, jednak warto wykorzystywać wszystkie zmysły równocześnie:


    a) wzrokowcy:
       - lubią wokół siebie porządek,
       - mówią szybko,
       - lubią opisy, wykresy, tabele, notatki,
       - pamiętają twarze i imiona, a słabiej pamiętają nazwiska,
          nazwy i tytuły,
       - lubią patrzeć, rysować,
       - oceniają na podstawie wyglądu,
       - ważna jest dla nich forma przekazu, preferują przekaz
          wizualny
       - dotrzymują planu czasowego.



    b) słuchowcy:
       - lubią dialogi i rozmowy,
       - uczą się słuchając innych,
       - często zbaczają z tematu,
       - lubią słuchać wykładów,
       - powtarzają głośno to, co napisali,
       - lubią czytać głośno lub półgłosem,
       - lubią słuchać muzyki,
       - dobrze pamiętają twarze,
       - mówią rytmicznie,
       - oceniają płynność wypowiedzi





    c) kinestetycy:
       - uczą się najchętniej w ruchu, przez wykonywanie czynności,
       - pamiętają, co sami wykonają,
       - nie lubią czytać,
       - muszą się poruszać, wiercić, coś trzymać,
       - tupią, gestykulują,
       - nie lubią słuchać,
       - mówią powoli,
       - ważna dla nich jest idea, oceniają przez działanie i wypowiedzi.










    d) czuciowcy - dotykowcy:
       - są to najczęściej osoby refleksyjne, wrażliwe i spokojne,
       - uczą się dotykając, doznając wrażeń na powierzchni skóry,
       - podczas uczenia się używają rąk i palców, łącząc to, czego się uczą
          ze zmysłem dotyku i emocjami.











8. Wypróbuj mnemotechniki. Są to techniki lub sztuczki ułatwiające zapamiętywanie. Stosowane były już w starożytności, a fakt, że ludzie wciąż o nich pamiętają, potwierdza tylko ich skuteczność w uczeniu się. Wykorzystują one trzy podstawowe zasady: wyobraźnię, skojarzenia i kontekst.

Przykłady mnemotechnik:
  a) grupowanie - polega na uporządkowaniu informacji według jakiegoś kryterium, podobieństwa,
  b) akronimy - polega na wymyśleniu wyrażenia, gdzie pierwsze litery będą pierwszymi literami informacji, które mamy zapamiętać,
  c) kotwice - polega to na wybraniu miejsc, z którymi chce się kojarzyć dane informacje,
  d) rymowanki - polega na uczeniu się krótkich wierszyków, które poprzez analogię ułatwiają zapamiętanie potrzebnych informacji,
  e) skojarzenia - to łączenie nowych informacji z już nam znanymi,
  f) mapa myśli - pomaga nam uporządkować szczególnie zawiłe, jak i proste informacje w sposób graficzny,
  g) metoda miejsc - odwołuje się do wyobraźni i polega na kojarzeniu zapamiętywanych informacji ze znanymi miejscami.

Podsumowując można skonstatować, że efektywność w uczeniu się zależy przede wszystkim od zainteresowania osoby tym, czego ma się nauczyć, dobrego planu, zrozumienia treści, których się uczy, optymalnego poziomu motywacji do wysiłku oraz aspiracji uczącego się.