| |
Recenzje
Artur Kołakowski, Agnieszka Pisula. Sposób na trudne dziecko. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2011.
Już na początku pracy (rozdział pierwszy) autorzy szczegółowo wyjaśniają, na czym polega praca z dzieckiem sprawiającym trudności. Słusznie przy tym stwierdzili (wychodząc zapewne z założenia, iż książka posłuży nie tylko rodzicom, ale również nauczycielom), że niezbędne jest dokładne zdefiniowanie behawioryzmu, aby można było w praktyce wykorzystać jego założenia.
Teoria behawioralna opiera się przede wszystkim na obserwowaniu zachowań, ich przyczyn oraz następstw, dokładnym ich opisywaniu, czyli przedstawianiu tego, co dzieje się w danej chwili. Behawiorysta nie próbuje wniknąć w emocje, ale pragnie zmienić zachowanie na podstawie wnikliwego monitorowania aktualnych zachowań. Zastanawiając się nad tym, w jakiej konkretnej sytuacji pojawia się niepożądane działanie podopiecznego, potrafi rozpoznać zbliżającą się chwilę kryzysu i zapobiec jej powstaniu.
Oczywiście trzeba poświęcić trochę czasu na terapię behawioralną, nauczyć się samemu dostrzegać pewne rzeczy i dopiero wtedy wprowadzać ją w życie. Autorzy zaznaczają, że na efekty prowadzonej terapii również należy poczekać kilka tygodni, a czasem nawet miesięcy. Wszystko to dlatego, że behawioryzm polega na nauczeniu dziecka odpowiedniego zachowania w zamian tego, które jest niepożądane lub drażniące.
Artur Kołakowski i Agnieszka Pisula podkreślają, że niezwykle ważne są konsekwencje wyciągane po każdym zachowaniu, nie tylko po negatywnym, ale także po pozytywnym. Terapia behawioralna w znacznej mierze opiera się właśnie na nagradzaniu odpowiednich zachowań, a więc ich wzmacnianiu. Pokazuje, że pozytywne czynności są po prostu bardziej opłacalne, więc dzieci będą je wykonywać z większą chęcią. Autorzy przybliżają czytelnikowi np. system żetonowy wspomagający nagradzanie, który jest również naprawdę świetnym sposobem na nauczenie dziecka oszczędności, bo przecież im więcej żetonów zbierze, tym lepszą dostanie nagrodę. Bardzo często rodzic czy nauczyciel poprzez zaniedbywanie pochwał i nagród za pożądane działania dziecka lub ucznia, zniechęca go do tego, a przez poświęcanie mu uwagi, nawet w postaci tzw. kazania, po złej, nieprawidłowej czynności, nieświadomie go nagradza i wzmacnia tę czynność. Jest to niezwykle ważne spostrzeżenie, gdyż większość dorosłych nawet nie zdaje sobie sprawy, że nagrody i kary przez nas ustalane mogą być opacznie rozumiane przez dzieci.
Autorzy książki wprowadzają czytelnika w zagadnienia związane z trudnym, a czasem nawet niedopuszczalnym zachowaniem innych. Istotne jest to, że skupiają się nie tylko na pokoleniu uczniów, ale też na maluchach i nastolatkach. Dodatkowo opisują zachowania, które pojawiają się u osób z ADHD, czyli zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, ODD - zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi oraz CD - poważnymi zaburzeniami zachowania, które pociągają za sobą konsekwencje prawne. Uważam, że tak szerokie potraktowanie tematu pozwala rodzicom, nauczycielom i terapeutom, którzy zapoznają się z treścią "Sposobu na trudne dziecko", zidentyfikować określone czynności i odpowiednio je zakwalifikować, aby następnie znaleźć skuteczny sposób na ich modyfikację. Dzieci z zaburzeniami na ogół prawie przerażają opiekunów, gdyż są nierozumiane i zaskakują swoim zachowaniem. Autorzy książki przybliżają ten temat i pokazują nam, że ze wszystkim możemy sobie poradzić, jeśli zastosujemy odpowiednią metodę postępowania.
Artur Kołakowski i Agnieszka Pisula podkreślają, że ich propozycje nie są w 100% skuteczne. Czasami dzieci wymagają innych technik i metod postępowania, dlatego autorzy podkreślają, że w niektórych przypadkach nieuniknione jest wybranie się z dzieckiem do specjalisty, psychoterapeuty lub pedagoga. Ponadto sami możemy nie dostrzegać popełnianych przez siebie błędów, a bardzo często warunkiem nauczenia naszego podopiecznego odpowiedniego zachowania jest poprawienie swojego. Jeśli sami nie sprzątamy po sobie, dlaczego mamy tego wymagać od kogoś innego. Osoba z zewntąrz może nam pomóc zobaczyć rzeczy, których u siebie nie widzimy. Dodatkowo nasze wymagania wobec dziecka muszą być realne, czyli dostosowane do jego wieku, umiejętności, predyspozycji, charakteru. Nie możemy wymagać od dziecka, które nie ma zdolności manualnych, aby pięknie rzeźbiło! Jednak jedną z najważniejszych cech, które powinien posiadać każdy opiekun, jest konsekwencja. Z reguły rodzice wiedzą, że nie powinni ustępować swoim pociechom, ale w praktyce jest to bardzo trudne, dlatego lektura "Sposobu na trudne dziecko" jest niezwykle pomocna w takich sytuacjach. Inną ważną i przydatną umiejętnością, której autorzy poświęcili sporo uwagi, jest po prostu ignorowanie, które wbrew pozorom jest niezmiernie trudne do zastosowania.
Rady zawarte w książce są na szczęście przedstawione jasno, logicznie i zwięźle, a do tego są zawsze poparte konkretnymi przykładami z życia. Pozwala to na lepsze zrozumienie zagadnienia, a co za tym idzie, łatwiejsze jego wprowadzenie w życie.
Praca zawiera cztery rozdziały:
- pierwszy stanowi wprowadzenie do technik behawioralnych,
- drugi zawiera szereg przykładów i wskazówek do ich zastosowania,
- trzeci - przykłady interwencji opartych na terapii behawioralnej,
- czwarty - jest opisem konkretnych technik behawioralnych.
Opracowanie: Ewa Cybulska, pedagog - doradca zawodowy
B. J. Barbara Górska. Poradnictwo edukacyjno-zawodowe dla dzieci i młodzieży w szkołach i ośrodkach specjalnych.
Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, Warszawa 2015.
W rozdziale pierwszym autorka opisuje sytuacje absolwentów szkół i ośrodków specjalnych na współczesnym rynku pracy, szczególnie w kontekście jego dostępności dla osób niepełnosprawnych. W drugim rozdziale prezentuje strukturę szkolnictwa specjalnego.
Autorka zawarła tam komentarz do aktualnych aktów prawnych powiązanych z tematyką doradztwa edukacyjno-zawodowego dla osób niepełnosprawnych i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
W kolejnym, trzecim rozdziale opisuje profile uczniów i wychowanków placówek specjalnych. Wskazuje na ich potrzeby oraz przyczyny trudności w podejmowaniu efektywnych decyzji o przyszłym kierunku pracy zawodowej. W rozdziale czwartym zawarte są kluczowe elementy Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa w kontekście potrzeb uczniów placówek specjalnych. Zwraca uwagę na konieczność współpracy z rodzicami (opiekunami prawnymi) młodych ludzi oraz specjalistami zewnętrznymi i pracodawcami w celu podejmowania adekwatnych do zdiagnozowanej sytuacji działań.
W rozdziale piątym autorka zawiera skuteczne procesy motywowania uczniów niepełnosprawnych oraz wychowanków w trakcie procesu resocjalizacji. Ostatni rozdział - szósty poświęcony jest prezentacji dobrych praktyk z różnych stron Polski w zakresie doradztwa zawodowego dla omawianej grupy młodzieży.
Anna Jaskólska. Pomaganie z pasją. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, Warszawa 2015.
Praca została podzielona na 3 rozdziały. W pierwszym autorka opisuje zmieniającą się rzeczywistość i związane z nią specyficzne wymagania na rynku pracy, brak stałości zatrudnienia, itp. Wdrażana w sektorze edukacji koncepcja uczenia się przez całe życie narzuca doradcom zawodowym przyjęcie odpowiedniej perspektywy rozumienia swojej roli i możliwych oddziaływań. W rozdziale tym przedstawione zostały także formy pracy biorące pod uwagę poradnictwo indywidualne, grupowe oraz szczegółowo opisany proces pożądanych zabiegów w procesie pomocowym.
W kolejnym rozdziale autorka dzieli się własnymi doświadczeniami. Opisuje określone sytuacje ze swojej praktyki, możliwości skorzystania z narzędzi coachingowych w pracy doradcy, przedstawia sprawdzone scenariusze zajęć grupowych oraz sposoby realizacji zadań w środowisku lokalnym. Rozdział trzeci, ostatni to przykłady "dobrych praktyk" i rozwiązań stosowanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne.
Opracowanie: Ewa Cybulska, pedagog - doradca zawodowy.
B.J.Wadsworth, Teoria Piageta - poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka.
Książka stanowi podsumowanie pracy B. J. Wadswortha wieloletniego badacza i popularyzatora teorii J. Piageta. Autor zapoznaje czytelnika z zawiłościami myśli Piagetowskiej w sposób ciekawy i przejrzysty, unikając jednocześnie, jak sam zaznacza w przedmowie, "uproszczeń i zafałszowania". Pisze tak o większości najważniejszych rozwiązań teorii szwajcarskiego uczonego z ostatnich kilku lat, zwłaszcza tych, które znajdują zastosowanie w dydaktyce szkolnej. Dla samego B.J.Wadswortha teoria Piageta jest źródłem nadziei związanych z przyszłością edukacji, ukazuje jej implikacje dla edukacji. Książka pomaga zrozumieć dzieci, pojąć jak konstruują one wiedzę oraz zrozumieć, jaki wpływ na ich rozwój ma uczuciowość i aktywność społeczna.
Porządkuje wiedzę na temat poszczególnych etapów rozwoju procesów myślowych, charakteryzuje szczegółowo rozwój sensometryczny, myślenie przedoperacyjne, stadium operacji konkretnych i formalnych. Praca B. J. Wadswortha stanowi źródło rzetelnej wiedzy zarówno dla studentów psychologii, jak i dla praktyków.
B. Zakrzewska. Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole.
Książka skierowana jest do nauczycieli przedszkoli, "zerówek" oraz klas pierwszych. Zawiera praktyczne wskazówki, jak usprawniać funkcje poznawcze, które są bardzo ważne w nauce czytania i pisania. Autorka zwraca uwagę na to, jak istotne znaczenie ma rozwijanie percepcji wzrokowej i słuchowej u dzieci, a także ich umiejętności manualnych we wczesnym etapie edukacji. Właściwa stymulacja tych funkcji pomoże przyszłym uczniom dobrze funkcjonować w szkole, uchroni je przed trudnościami, jakie wiążą się z dysleksją.
Autorka przedstawia uwarunkowania pomyślnej nauki czytania i pisania, odpowiada na pytanie, dlaczego dziecko sprawne intelektualnie może słabo czytać, akcentuje potrzebę systematycznej pracy.
Niewątpliwą zaletą książki są zawarte w niej konkretne modele ćwiczeń na materiale nieliterowym i literowym, dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka. Książka jest warta przeczytania również przez psychologów i pedagogów poradni. Stanowi kompendium wiedzy o metodach pracy z dzieckiem rozpoczynającym edukację szkolną.
Opracowanie: Małgorzata Górecka, psycholog
(od 2010 r. na emeryturze)
Maria Król. Mózgowe porażenie dziecięce. Księga pytań i odpowiedzi.
Autorka w prosty sposób próbuje przedstawić ten rodzaj niepełnosprawności u dzieci. Czyni to z perspektywy matki, osoby dotkniętej porażeniem mózgowym, która przeszła ze swoim dzieckiem żmudny i trudny proces jego rehabilitacji. Stara się odpowiedzieć na pytania:
- Jak dochodzi do porażenia mózgowego?
- Czy można wyleczyć dziecko z mózgowego porażenia dziecięcego?
- W jaki sposób poprawić pracę uszkodzonego mózgu?
- Jak uczyć dziecko z porażeniem mózgowym?
W procesie rehabilitacji takiego dziecka bardzo ważna jest współpraca między rodzicami
i terapeutami.
W sytuacji niewydolnego systemu wsparcia lub jego braku rodzice dziecka niepełnosprawnego są zagubieni i przerażeni. Mogą przejawiać postawy nadmiernie opiekuńcze, nadmiernie wymagające, postawy odrzucenia lub zbyt liberalne.
Najbardziej przydatną jest postawa akceptacji, która polega na odpowiedzialnej miłości i kochaniu dziecka za to, że jest, a nie za to, że potrafi.
Polecam tę książkę rodzicom dzieci niepełnosprawnych, terapeutom, nauczycielom i lekarzom. znajdziecie w niej wiele wskazówek do pracy z takim dzieckiem oraz wiele wsparcia i otuchy. Utwierdzicie się w przekonaniu, że wiara w połączeniu z rehabilitacją i pracą pozwoli dziecku z porażeniem mózgowym godnie żyć.
Martin L. Kutcher, Tony Attwood, Robert R. Wolff. Dzieci z zaburzeniami łączonymi ADHD, trudności w nauce, zespół Aspergera, zespół Tourette`a, depresja dwubiegunowa i inne zaburzenia.
Istnieją dzieci, które potrzebują pomocy. Zmagają się z ADHD, trudnościami w nauce, tikami, depresją lub kombinacją kilku różnych zaburzeń. Celem tej książki jest pokazanie niezbędnych informacji rodzicom, nauczycielom, psychologom, pedagogom, lekarzom, terapeutom, logopedom jak pomóc dziecku z zaburzeniami, jak skutecznie obserwować dzieci oraz dzielić się obserwacjami i swoimi pomysłami z innymi. Znajdziecie w niej podstawowe zasady diagnozowania, leczenia i terapii różnorodnych zaburzeń. Czytelnik może wybrać rozdział, gdzie opisane są interesujące go schorzenia. W ostatnim rozdziale przedstawiona jest również gama leków oraz kontrolny test dotyczący zachowania dzieci.
Autorzy odsłaniają przed czytelnikami konkretne strategie działania i wskazówki. To fundament, na którym można budować dalszą wiedzę na temat zaburzeń rozwojowych.
Optymizm autora pokazuje, jak wielką rolę mogą odegrać troskliwi rodzice i nauczyciele w terapii dzieci z zaburzeniami rozwojowymi.
Opracowanie: Wanda Podkańska, pedagog
|
